Effectief IT risicomanagement

Zou je het Googlen, dan is IT-riskmanagement het proces van identificatie, evaluatie en beheer van risico's, waarmee je potentiële bedreigingen voor je IT-systemen kunt afvangen. Het omvat natuurlijk veel meer dan dat. IT riskmanagement gaat over het opstellen van beleid, procedures en controles om de risico's voor jouw IT-systemen en dus voor je organisatie te verminderen. Daartoe behoren ook het implementeren van beveiligingsmaatregelen en het regelmatig evalueren en bijwerken van risicobeheersingsmaatregelen in reactie op veranderende bedreigingen en technologische ontwikkelingen.  

Met een goede besturing en focus op IT Riskmanagement houd je beter zicht op de mogelijke impact van deze bedreigingen en ben je goed voorbereid in het geval dat. Het maakt je veerkrachtiger in het omgaan met onvoorziene gebeurtenissen, als die al tot uiting komen. Het kunnen terugvallen op een strategie om risico's te verminderen of te beheersen, geeft dus vooral veel rust. En waar rust is, ontstaat ruimte om je bezig te houden met het daadwerkelijk verwezenlijken van je IT-doelen. 

Kijk je verder dan vandaag, dan zie je dat IT-riskmanagement binnen jouw organisatie van onschatbare waarde is. Jouw organisatie kan beter geïnformeerde beslissingen nemen en je zet de middelen die je tot je beschikking hebt, effectiever in. Wie goed voorbereid is, straalt vertrouwen uit. Naar het management, je investeerder, je klanten en toezichthouders.

Juist in de financiële sector is er een sterke motivatie om risicomanagement aan jouw IT-activiteiten toe te voegen. De steeds veranderende technologische en beveiligingsuitdagingen spelen een grote rol. Je kunt specifiek denken aan: 

• Cyberaanvallen: Met de voortdurende evolutie van cyberdreigingen is effectief IT risk management essentieel voor het beschermen van jouw financiële instellingen tegen cyberaanvallen, gegevensinbreuken en ransomware-aanvallen. 
• Beheer van digitale transformatie: digitale technologieën zijn key om diensten te verbeteren en processen te optimaliseren. IT risk management helpt bij het identificeren en beheren van risico's die gepaard gaan met deze digitale transformatie, zoals cloud computing, mobiele betalingen en blockchain-technologie. 
• Naleving van regelgeving: De financiële sector is als geen ander onderhevig aan strenge regelgeving en compliance-vereisten. IT risk management speelt een cruciale rol bij het waarborgen van naleving van regelgeving op het gebied van gegevensbescherming, privacy, de Anti Money Laundering act en KYC procedures. 
• Klantvertrouwen opbouwen: Klanten leggen het vertrouwen in jouw handen om hun financiële gegevens veilig te bewaren en transacties veilig te verwerken. Met effectief IT risk management tref je essentiële maatregelen om hun gegevens te beschermen tegen bedreigingen en aanvallen. 
• Verbeterde operationele efficiëntie: fijn voor jou als IT-manager, maar ook voor investeerders en de executive board: je verbetert de operationele efficiëntie door het identificeren van zwakke punten en inefficiënte processen in jouw IT-infrastructuur , waardoor je deze tijdig aanpakt en optimaliseert.  

De zorgsector wordt het komende jaar met verschillende uitdagingen geconfronteerd. Enkele manieren waarop IT risk management bijdraagt, zijn: 

• Bescherming van patiëntgegevens: Met de groeiende digitalisering van medische dossiers en de toename van elektronische patiëntendossiers is de bescherming van patiëntgegevens topprioriteit geworden. Maak je van IT risk management ook prioriteit dan ben je beter in staat om beveiliging en privacy van patiëntgegevens, (datalekken, ongeautoriseerde toegang en ransomware-aanvallen) te identificeren en beheren.  
• Verbetering van de operationele efficiëntie: Net zoals in de financiële sector, helpt IT risico management de zorgsector in zijn geheel bij het identificeren van inefficiënte processen en knelpunten in de IT-infrastructuur. Je verkrijgt inzichten waardoor je  systemen voor elektronische patientendossiers beter op elkaar aan kunt laten sluiten, evenals geautomatiseerde factureringssystemen. Dat leidt natuurlijk alleen maar tot het maximaal ontzorgen van de zorgverlener en uitmuntende A tot Z ervaring van patiënten met hun zorgaanbieders.  
• Naleving van regelgeving: De zorgsector is onderhevig aan strenge regelgeving op het gebied van gegevensbescherming zoals de Wabvpz en de NEN7510.  IT risk management helpt zorginstellingen om te voldoen aan deze regelgeving door passende beveiligingsmaatregelen te implementeren, audits uit te voeren en nalevingsprocedures te handhaven. 

Een rapport van het Nederlandse Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) uit 2021 benadrukte dat de publieke sector in Nederland in toenemende mate het doelwit is van cyberaanvallen. IT Riskmanagement is dus van cruciaal belang bij de bescherming van gevoelige informatie, maar ook voor de verbetering van de digitale dienstverlening:  

• Verdediging tegen cyberdreigingen: Als overheidsorganisaties beheer je een grote hoeveelheid gevoelige informatie, variërend van persoonlijke gegevens van burgers tot (soms) nationale veiligheidsinformatie. IT risk management helpt je de belangrijkste maatregelen te kwantificeren en te prioriteren. Je bent beter in staat om een alomvattende beveiligingsstrategie te ontwerpen die rekening houdt met de specifieke risico's waarmee jouw organisatie wordt geconfronteerd.  
• Naleving van regelgeving en beleid: Jullie organisatie is ongetwijfeld onderhevig aan strenge regelgeving en beleid met betrekking tot gegevensbescherming, privacy en informatiebeveiliging. IT risk management helpt bij het waarborgen van naleving van deze regelgeving door het ontwikkelen en implementeren van passende beveiligingsmaatregelen, het uitvoeren van audits en het handhaven van nalevingsprocedures. 
• Verbetering van de digitale dienstverlening: Je zet digitale kanalen en e-governmentinitiatieven in om jullie dienstverlening aan burgers en bedrijven te verbeteren. IT risk management helpt bij het identificeren en beheren van risico's die gepaard gaan met deze digitale dienstverlening, zoals beschikbaarheidsproblemen, systeemuitval en cyberaanvallen die de operationele continuïteit kunnen verstoren. 
• Bevordering van transparantie en verantwoording: twee ontzettend waardevolle speerpunten binnen de publieke sector, waarbji je met IT risk management maatregelen kunt implementeren voor het bijhouden van audit trails, het monitoren van systeemactiviteiten en het rapporteren van incidenten en kwetsbaarheden aan relevante stakeholders. 

Het is overduidelijk dat ik een groot voorstander ben van het inregelen van IT riskmanagement. Maar waar begin je als je nog niks hebt staan? En hoe optimaliseer je als je het gevoel hebt dat je nog te vaak adhoc bij moet sturen? Een aantal tips:  

1. Begin (opnieuw) met het identificeren en evalueren van potentiële risico's die van invloed kunnen zijn op IT-systemen, processen en gegevens. Dit omvat het analyseren van interne en externe bedreigingen, kwetsbaarheden in systemen, en operationele risico's. 
2. Bepaal de belangrijkste doelstellingen en prioriteiten van het IT risicomanagementproces. Focus op de risico's die de grootste impact hebben op de organisatie en die het meest waarschijnlijk optreden. Risicobeoordelingstools zoals een risicomatrix, SWOT-analyse of kwantitatieve risicoanalyses helpen je hierbij. 
3. Gebruik een gestructureerd risicobeheersingsraamwerk, zoals COSO ERM of ISO 31000, om het risicomanagementproces te structureren en te stroomlijnen. Dit helpt bij het identificeren, analyseren, evalueren en beheren van risico's op een consistente en gestructureerde manier.
4. Zorg ervoor dat belangrijke stakeholders, zoals IT-teams, leidinggevenden, juridische afdelingen en compliance-teams, worden betrokken bij jouw risicomanagementproces. Dit zorgt voor een breder begrip van risico's en draagt bij aan een effectieve samenwerking bij het implementeren van risicobeheersingsmaatregelen.
5. Ontwikkel en implementeer passende beheersmaatregelen om risico's te verminderen, over te dragen, te vermijden of te accepteren. Je kunt denken aan technische controles, beleid en procedures, training van personeel, en het regelmatig evalueren en bijwerken van beheersmaatregelen. 
6. Zorg ervoor dat je veranderingen in het risicolandschap continu monitort, voer regelmatige audits uit en rapporteer je bevindingen aan iedereen op wie dat impact heeft.  

IT Riskmanagement vergt focus. Het staat dus buiten kijf dat je iemand met ervaring en kennis over IT risk management aanhaakt, die weet hoe je duurzaam bestuurt op het beheren van risico's in jouw organisatie. Of je een interne IT riskmanager of een externe partner wilt inschakelen, hangt af van de grootte van jouw organisatie, je budget en de complexiteit van je infrastructuur. Het inhuren van een partner voor IT risk management kan kosteneffectief zijn in vergelijking met het opzetten van een interne risicomanagementafdeling. Je hoeft geen tijd en middelen te besteden aan het werven, trainen en onderhouden van interne expertise, wat kostenbesparend kan zijn op de lange termijn. 

Ook de (beperkte) beschikbaarheid van gekwalificeerde professionals kan een rol spelen. Overweeg ook zeer zeker een hybride aanpak, waarbij je een interne IT riskmanager combineert met de kennis van externe partners voor specifieke projecten of expertisegebieden. 

Het is fijn om terug te kunnen vallen op een partner die integraal denkt en door best practices elke dag betere, efficiëntere en slimmere resultaten biedt. Bij Bolt it hebben we volop ervaring met IT risicomanagement binnen uiteenlopende sectoren. Als externe partner bieden we objectiviteit en onafhankelijkheid bij het beoordelen van risico's en het ontwikkelen van risicobeheersingsmaatregelen. Dat helpt jou bij het identificeren van blinde vlekken en biedt een frisse kijk op de risico's die jouw organisatie mogelijk loopt. 

We benaderen jouw vraagstuk integraal vanuit de expertises Oversight & Organization, Release & Development, Implementation, Vendor management, Continuity en IT-audit & Cyber Security. Een exact overzicht van onze expertises met toelichting vind je hier. 

Bolt it garandeert je daarbij onbeperkte inzet van een multidisciplinair en volledig op elkaar ingewerkt team van strategisch- en IT-professionals. De resultaten die we opleveren, kenmerken zich door het behalen van afgesproken milestones binnen vaste budgetten en tijdslijnen. Dit betekent het einde van de traditionele consultancy met uren schrijven en uitlopen op tijdslijnen. Resultaten leveren wordt de norm.

Roel Joosten
Co-founder & Director of Results